"हळदी कुंकू" हा एक पारंपारिक महाराष्ट्रीयन समारंभ आहे जेथे विवाहित स्त्रिया एकमेकांना एकत्र येण्यासाठी आमंत्रित करतात, हळदी (हळदी) आणि सिंदूर (कुंकू) देवाणघेवाण करतात आणि एकमेकांना भेटवस्तू देतात. अशा प्रसंगी, "उखाणे" हा पारंपारिक मराठी कवितेचा एक प्रकार आहे किंवा एखाद्याला संबोधित करण्यासाठी किंवा अभिवादन करण्यासाठी प्रथा म्हणून वापरल्या जाणाऱ्या श्लोकांचा संच आहे. समारंभ, सामाजिक मेळावे किंवा कार्यक्रमांमध्ये मराठी उखाणे हे सहसा पाठ केले जाते.
Marathi Ukhane for Haldi Kunku
- हळदी कुंकूच्या कार्यक्रमाला, जमल्या साऱ्या महिला,
- गळ्यात मंगळसूत्र, हि पतिव्रतेची खून,
- सर्वजण एकत्र जमलो, म्हणून आजचा दिवस आहे खास,
- हिरव्या हिरव्या रानात, चरत होते हरण,
- जीवन म्हणजे, सुख दुःखाचा खेळ,
______रावांचे नाव घेते, आहे हळदीकुंकवाची वेळ.
- डाळिंब ठेवले फोडून,संत्रीची काढली साल,
______रावांच्या नावाने कुंकू लावते लाल.
- संक्रांतीच्या सणाला असतो तिळगुळाचा मान,
______रावांच्या जीवावर देते हळदीकुंकाचं वाण.
- गुलाबापेक्षा सुंदर गुलाबाची कळी,
______रावांचे नाव घेते हळदी कुंकवाच्या वेळी.
- आज ठेवला आहे, संगीत खुर्चीचा खेळ,
______ रावांचे नाव घेते, हळदी कुंकूंची वेळ.
- गळ्यात मंगळसूत्र, हि पतिव्रतेची खून,
_____ रावांचे नाव घेते _____ ची सून.
- मावळला सूर्य, चंद्र उगवला आकाशी,
_______ रावांचे नाव घेते, हळदी कुंकवाच्या दिवशी.
- हिरव्या हिरव्या रानात, चरत होते हरण,
______ रावांचे नाव घेते, हळदी कुंकाचे कारण.
मराठी उखाण्यांच्या मोहिनीने सजलेली हळदी कुंकूची परंपरा महाराष्ट्राच्या चैतन्यशील सांस्कृतिक वारशाचेच प्रतीक नाही तर एकत्रता, उत्सव आणि आशीर्वादाचे सारही अंतर्भूत करते. विवाहित स्त्रिया हळद आणि सिंदूर यांची देवाणघेवाण करण्यासाठी एकत्र येत असताना, ते आनंद, हशा आणि सौहार्द यांची टेपेस्ट्री विणतात.
आपुलकीने आणि विनोदाने पाठवलेले खेळकर आणि काव्यमय उखाणे श्लोक समारंभाचे हृदयाचे ठोके बनतात. हे श्लोक केवळ परंपरेचाच सन्मान करत नाहीत तर बहीणभाव आणि मैत्रीचे बंध दृढ करून उबदारपणा आणि एकतेचे वातावरण निर्माण करतात. उखाणे यांच्या शब्दांतून सहभागी मंडळी आनंद, समृद्धी आणि सौहार्दपूर्ण वैवाहिक जीवनासाठी शुभेच्छांचा वर्षाव करून शुभेच्छा व्यक्त करतात.
